LASTİK İLE ZEKÂ İLİŞKİSİ

Lütfiye Kader - 22.01.2021

LASTİK İLE ZEKÂ İLİŞKİSİ

 Zekâ bana göre bir kapasite meselesidir. Elbette; Mevcut hamurunuzun oluşmasını etkileyen faktörlerin uyumu, zamanı, ortamı , içindeki genetik materyallerin kaliteli ve sağlıklı olması zekâ kapasitesini artırıyor .

Zekâ ile ilgili bir benzetme okumuştum. Zeka bir lastiğin uzama miktarına benzetilmiş. Gerçekten zekânın kapasitesi bir don lastiğiyle açıklanabilir diye düşünüyorum. Yuvarlak kalın ince, lastiklerin her birinin uzama miktarları farklıdır. Bu yüzden kalınlık incelik ,uzunluk ve lastiğin yapıldığı madde  uzama miktarını değiştiren değişkenlerdendir.

Toplumun çoğunluğu basit , sıradan ve toplumun ortalama iş gücünü karşılıyorsa, bu yuvarlak don lastiği, toplum zekâsının temelini oluşturur. Ne kadar uzatırsanız uzatın, uzama kapasitesi ve uzama miktarı sınırlıdır.

Türkçe’de bazı kelimeleri doğru anlatabilmek için, yanlış anlaşılmasın diye bin dereden su getiririz. Hatta halk arasında Türkçe lastik gibi bir dil, 'Nereye çekersen oraya gidiyor ' deriz. Bunu en çok fen derslerinde esnek bir cismi açıklarken öğrencilerin gülüşmelerinden anlar ve büyük bir manevrayla onları konunun odağına döndürürdüm.

Aslında bu deyim çok da yanlış sayılmaz. Yani zekânın işlevini iyi kullanan bir dil aynı zamanda bizi tanıtan dil bayrağımızdır. Bununla ilgili 'İngilizce neden önemlidir 'konulu yazımda Türkçe dilimizin korunması ve gelişmesi, gerektiğini  yazmıştım. Dilimizdeki sözcükler sayesinde, sözcükleri istediğimiz anlama çevirerek lastik gibi kullanabiliyoruz. Bu durum dilimizdeki sözcüklerden çok kavram üretilmesiyle alakalıdır. Eğer bir sözcükten çok kavram üretebiliyorsak, bu da düşünme bağlantılarını kullanabiliyoruz anlamına gelir.  Yalnız bu bağlantılar hep aynı yere bağlanıp takılı kalıyorsa,  zekâmızı tabi ki doğru olarak  kullanıyor   sayamayız. Lastiğin esnekliğini değiştiren değişkenleri kullanarak, başka lastikler yaratıp, standartını yükseltebilirsiniz. Lastik standartını yükseltirseniz, her şey değişir ve çeşitlenir. Çeşitlenmenin zenginliği arttıkça, yeni fikirler, yeni bakış açıları gelişir. Yani lastiğin uzama miktarı artar. Zekâyı buna benzetirsek, lastiğin uzama miktarını artırmak için, çoklu zekânın önemi çok büyüktür.

1983 yılında bir öğrenme psikoloğu olan Howard Gardner çalışmaları sonucu ,  zekayı yeniden tanımladı. “Zeka, değişen dünyada yaşamak ve değişimlere uyum sağlamak amacı ile her insanda kendine özgü bulunan yetenekler ve beceriler bütünüdür.” Bedensel – Kinestetik Zekâ, Sosyal – Kişilerarası Zekâ,Sosyal – Kişilerarası Zekâ, Dilsel – Sözel Zekâ, Dilsel – Sözel Zekâ gibi çeşitleri var.

Çoklu zekâ kuramına göre zekâ, içinde bulunduğumuz sosyal ortamda yararlı şeyler yapabilmek, problemlere çözüm üretebilmek ve değişimlere ayak uydurup, yaşamı devam ettirebilmek için her kişide bulunabilecek yetenek ve beceri alanlarıdır. Her bireyde bu alanlar farklı düzeylerde bulunabildiği gibi, uygun imkânlar sağlandığı takdirde her birey bu alanları geliştirebilme kapasitesine de sahiptir. Bunları geleceğimiz olan çocuklarımız için aşağıdaki duyduğum endişeler için yazdım.

Dünya’nın başına bela olan Covid -19 için, yeni aşılar devamlı bulunup üretilmekte. Salgın bir şekilde önlenecek. Ama bu salgının bundan sonraki yaşantılarımızda bırakacak izleri kolay silebilecek miyiz?

İnsanların birbirleriyle iletişimini, kucaklaşmasını, dokunmasını ve bir arada vakit geçirecek eylemleri yasaklayan salgın; yeni yetişen genç, çocuk, yaşlı için  bir psikolojik olumsuzluklar  meydana getirmeyecek mi? 

 Gençlerin birbirleriyle arkadaşlıkları, duygusal ilişkileri ve  evlilikleri böyle bir psikolojinin etkisiyle ne kadar sağlıklı olacaktır? Devletin vizyonunda bu sorunların çözümleri için mutlaka öngörü planlamaları olmalıdır.

Bedensel – Kinestetik Zekâ: Hareket, jest ve mimiklerle kendini ifade etme, beyin ve vücut koordinasyonunu etkili bir biçimde kullanma becerisi olanlar, yaşamlarının diğer bölümünde nasıl sağlıklı bir psikolojileri olabilir ?

Sosyal – Kişilerarası Zekâ: Çocuklarımızın gençlerimizin grup içinde çalışma, sözel ve sözsüz iletişim kurma, insanların duygu, düşünce ve davranışlarını anlama, yorumlama ve insanları ikna edebilme becerileri nasıl gelişecektir? Yetişen yeni nesil, nasıl liderlik yapacaktır?

Dilsel – Sözel Zekâ: Sözcüklerle düşünme ve ifade etme, dildeki anlamları değerlendirme, sözcüklerdeki anlamları kavrayabilme, şiir okuma, mizah, hikâye anlatma, dilbilgisi, mecazi anlatım, soyut ve simgesel düşünme, kavram oluşturma ve yazma gibi karmaşık olayları içeren dili üretme ve etkili kullanma becerileri yüz yüze iletişim olmadan ne kadar gelişebilir ki?

Mantıksal – Matematiksel Zekâ: Sayılarla düşünme, hesaplama, mantıksal ilişkiler kurma, sonuç çıkartma, hipotez üretme, problem çözme, eleştirel düşünme, geometrik şekiller gibi soyut sembollerle çalışma, bilginin parçaları arasında ilişki kurma becerileri yüz yüze iletişim olmadan nasıl gelişebilir ki?

Görsel – Uzaysal Zekâ: Resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünme, üçboyutlu nesneleri algılama ve muhakeme etme becerileri yüz yüze iletişim kuramadan nasıl geliştirilebilir ki!    Büyük Atatürk’ün gençlere ve çocuklara verdiği önemi aşağıdaki sözleriyle daha iyi anlıyoruz.

Türkiye Cumhuriyetinin, özellikle bugünkü gençliğine ve yetişmekte olan çocuklarına hitap ediyorum: Batı senden, Türk’ten çok geriydi. Manada, fikirde, tarihte bu böyleydi. Eğer bugün batı teknikte bir üstünlük gösteriyorsa, ey Türk Çocuğu, o kabahat da senin değil, senden öncekilerin affedilmez ihmalinin bir sonucudur. Şunu da söyleyeyim ki,  çok zekisin!.. Bu belli. Fakat zekanı unut!.. Daima  çalışkan ol!”  M. Kemal Atatürk.

                                                          23.01.2021

                                                       Lütfiye Kader

Emk .Uzm. Fen Bilimleri Öğretmeni

 


Tarih: 22.01.2021 Okunma: 1235

YORUMLAR

Yorumunuzu ekleyin.

İsim: *

E-posta Adresiniz: *

* (E-posta adresiniz paylaşılmayacaktır.)

Yorum: *

Güvenlik Sorusu:
Türkiye'nin başkenti neresidir?

İ. Hakkı Cengiz

24.01.2021 - 10:10

İlginç bir yaklaşım. Standartları yükselterek kapasiteyi yükseltebileceğimize katılıyorum. En beğendiğim zekâ tanımı, sizin yazınızda da geçen, "sorunlara etkili çözüm bulma yetisi" şeklinde olanıdır. Yararlı bir çalışma. Emeklerinize sağlık. Selâmlar...

HC

25.01.2021 - 09:25

Deneme