GÖZLER YALAN SÖYLEMEZ AMA AYNALAR YALAN SÖYLER Mİ?

Lütfiye Kader - 23.04.2021

GÖZLER YALAN SÖYLEMEZ AMA AYNALAR YALAN SÖYLER Mİ?

    Metafor, bir durumu, sorunu, vakayı başka bir şekilde ifade etmek için kullanılır. Bir şeyi başka bir yorum ile anlatmaya, benzetmeye yarayan mecazlardır. Mecaz: Bir kelimenin, gerçek anlamı dışında, başka bir kelimenin yerine kullanılmasına denir. 

Eğitimde metaforun yararları nelerdir?

  1- Öğrenenlerin düşünme yetilerini ve yaratıcılıklarını geliştirir.

   2- Anlaşılması zor olan soyut kavramların somut hale getirilmesinde oldukça kullanışlıdır.

   3- Öğrencilerin eğitim ortamına aktif katılımını sağlar.

   4- Bilimsel kavramların öğrenilmesini ve akılda uzun süre tutulmalarını kolaylaştırır.

   5- Bilimsel düşünme ve problem çözme yeteneklerini geliştirir.

    Metafor bilinmeyen şeylerin öğretilmesi için bir teknik, öğrenilen bilgilerin akılda tutulması ve hatırlanması konusunda geçerliliği kanıtlanmış bir araçtır. Metafor çok güçlü öğrenme ve öğretme aracıdır. Bu yazımda ve her gün karşısına geçtiğimiz aynanın fizikteki anlamı, bize yüklediği yansımaları ve sosyal yaşamdaki etkilerini anlatacağım.

    İnsanoğlunun ilk yapay aynayı ne zaman yaptığını tam olarak belirtmek imkânsızdır. Başlangıçta, muhtemel olarak su çukurlarının içine baktılar, sonra durgun sular, diğer düz ve yansıtıcı objeler arasında mantıksal bir ilişki kurdular (Pendergrast, 2003: 3). Ayna hakkında mitolojide o kadar metafor vardır ki, etkilenmemek mümkün değildir.

    Çocuklar ailelerin aynalarıdır.  İnsan insanın aynasıdır metaforları hepimizin kabul ettiği çok gerçek olgulardır. Aynanın, şamanın “dünyayı görmesine” (yani dikkatini işine yoğunlaştırmasına), “ruhların yerlerini belirlemesine” ya da insanların ihtiyaçları üzerine düşünmesine, vb. yaradığı söylenir. Yeni bir eve taşınırken önce ayna ve Kur’an götürülür ve yüksekçe bir yere asılır. Yola çıkanın ardından yolu ve şansı açık olsun diye, gittiği yöne doğru, açıklık bir yere ayna yerleştirilir. Olumlu yönde simgelediklerine karşı ayna ile ilgili olumsuz inanışlar da vardır. Gece aynaya bakanın ömrünün kısa olacağı, küçük çocuklar aynaya baktırılırsa şaşı ya da deli olacakları, karanlık bastıktan sonra komşuya ayna vermenin ya da ayna kırmanın uğursuzluk getireceği, hiçbir etken olmadan ayna kırılırsa ölüme işaret olduğu, bunlardan en yaygın olanlardır (Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, t.y. 1117).

    Narkissos, Yunan mitolojisinde bir kahraman. Çok güzel bir peri kızı olan Ekho, bir gün avlanan Narkissos adındaki avcıyı görür ve âşık olur. Ancak Narkissos bu sevgiye karşılık vermez.  Ekho bu durum karşısında günden güne eriyerek, kara sevda ile içine kapanarak ölür. Bütün vücudundan arta kalan kemikleri kayalara, sesi ise bu kayalarda 'eko' dediğimiz yankılara dönüşür. Günlerden bir gün av izindeki Narkissos susamış ve bitkin bir şekilde bir nehir kenarına gelir. Buradan su içmek için eğildiğinde, sudan yansıyan kendi yüzü ve vücudunun güzelliğini görür. O da daha önce fark edemediği bu güzellik karşısında adeta büyülenir. Yerinden kalkamaz, kendine âşık olmuştur. O ana dek kimseyi sevmediği kadar, sevmiştir kendi görüntüsünü. O şekilde orada ne su içebilir, ne de yemek yiyebilir, aynı Ekho gibi Narkissos da günden güne erimeye başlar ve orada sadece kendini seyrederek ömrünü tüketir. Öldükten sonra da vücudu nergis çiçeklerine dönüşür. Narsist kişilik buradan gelen bir karakterdir.

      Aynalarında çeşitleri vardır: Düz ayna, çukur ayna (iç bükey) ,tümsek ayna  (dış bükey ), parabolik ayna gibi. Düz ayna sizin görüntünüzü olduğu gibi yansıtır ama ayna içindeki görüntünüzle bir farkla. Sizin sağınız, aynadaki görüntüde solunuz gibi görünür. Düz aynalarda görüntüleriniz her zaman zahiri (sanal) gerçek olmayan görüntülerdir. Yani siz gibi görünen ama sizin gibi gerçek olmayan bir görüntü. Tümsek ayna dediğimiz aynalarda hep sanal görüntü verir. Çünkü aynaya gelen ışık ışınlarının kendisi değil uzantıları sonsuz bir noktada aynanın arkasında kesişir. Sizi küçük gösterir. Düz gösterir. Ama gerçek değildir. Çukur aynalar sadece bir konumda sanal görüntü verir. Diğer görüntüleri gerçek düzdür. Metal bir bir kaşığın iç yüzü çukur dış yüzü tümsek aynadır. Kaşığın iç yüzünün çukur aynaya benzemesi, benim metaforuma göre bereketi, katılımcılığı, eşitliği temsil eder. Dış yüzünde ise yiyecek içecek durmaz, akar gider.

Metal yüzeylerin parlatılmasıyla ilk ayna elde edilmiştir. Daha sonra ise, cam levhaların bir yüzeyi cıva amalgamları (iki metalin birbiri içinde eritilmesiyle oluşur.) ile kaplanarak ayna elde edilmiştir. Günümüzde ise genellikle cam levhaların bir yüzü, ince bir gümüş tabakası ile sırlanarak elde edilir. İnsan metaforları, belki de aynanın bu sırlarında saklıdır. Düz aynaların arkasında oluşan sanal yani zahiri görüntüler, insanların diğer saklı yüzleri için, gerçek midir sanal mıdır sorusuna da açıktır. Bu durum ayna metaforunun belki de bilimsel bir açıklamaya muhtaçlığını gösteriyor !

Gözler de bir metafordur aslında. Gözler yalan söylemez ama aynalar yalan söyler mi? Dünya’da olan biten olayların hangisi tam doğru ya da dürüst  açıklanıyor? Ya da açıklanmış gibi yapılıp ayna metaforları yaratılıyor!

 Bunun Türkçe meali algı yönetimidir.  Ayna metaforlarınızın algılarınızı bozmaması için, gözlerin yalan söyleyemediği bilimsel bir gerçeklikle, diğer dört duyu organımızın da nöronlar(sinir hücresi) aracılığıyla beynimize gönderdiği sinyallerin, beynimizde doğrulanması gerekir. Buna muhakeme diyoruz. Muhakeme etmek, ayna metaforlarının bize algılarımızın doğru kullanılmasını sağlatacaktır. Ayna metaforlarınızın algılarınızı bozmamasını dilerim.

  

             Lütfiye Kader

                23.04.2021

       Emk. Uzm. Fen Bilimleri Öğretmeni

 

 

 

 

 

Tarih: 23.04.2021 Okunma: 1071

YORUMLAR

Yorumunuzu ekleyin.

İsim: *

E-posta Adresiniz: *

* (E-posta adresiniz paylaşılmayacaktır.)

Yorum: *

Güvenlik Sorusu:
Türkiye'nin başkenti neresidir?

İ. Hakkı Cengiz

24.04.2021 - 13:29

Çok ilginç ve kıymetli bilgiler. İbret verici hikâyeler. Ayna şart; özellikle kusurlarımızı görebilmemiz, onları düzeltebilmemiz için. Bizi en çok ilgilendiren konu olduğu için eleştiriyi de aynaya benzetiyorum: Eleştiri aynadır, diyorum. Bizi eleştireni çok sevmeliyiz, bize büyük bir hizmette bulunuyor, eksik ve kusurlarımızı gidermemimizi sağlıyor. Kaleminize sağlık, değerli Hocam. Selâmlar...

Lütfiye Kader

24.04.2021 - 14:14

Çok teşekkür ederim İsmail bey. Yorum ve katkınız değerli ve destek verici. Sağ olun

Mesude öney

30.04.2021 - 05:08

Farklı bir yazı olmuş. Aklınıza sağlık

Lütfiye Kader

30.04.2021 - 16:37

Teşekkür ederim Mesude hocam.Fen ''in bana kazandırdıklarıyla yola çıkınca, böyle farklı bir bakış açısı kazanıyorsunuz. Yorum ve desteğiniz için sağ olun.