Kasım ve Aralık ayından sonra kuraklığın hakimiyetiyle kapattığımız 2022’nin ardından 2023 de ilk haftasında aşırı sıcak rekorları kırıldı. Aralık’ta Kuzey Amerika fırtınalarla boğuşurken Ocak başında Avrupa sıcaklık rekorlarına koştu. Türkiye‘de ise günler oldukça güneşli ve birçok bölgede kuraklık hakim.
Nasa ise son on yılda, modern kayıtların başladığı 1880’lerden bu yana en sıcak 10 yılın sekizinin kaydedildiğini bildirdi. Met Office, yıllık ortalama sıcaklığın ilk kez 10C’yi geçmesiyle 2022’nin Britanya’nın rekor düzeydeki en sıcak yılı olduğunu ve iklim krizinin sıcaklık rekorunun kırılma olasılığını 160 kat artırdığını duyurdu.
İklim bilimci Maximiliano Herrera’nın geçtiğimiz günlerde ortaya koyduğu verilere göre en az sekiz Avrupa ülkesinde en sıcak Ocak ayı yaşanıyor. Bu ülkeler arasında Polonya, Danimarka, Çekya, Hollanda, Belarus, Litvanya ve Letonya bulunuyor.
‣Avrupa’daki rekor sıcaklar kayak pistlerinin kapanmasına neden oluyor
İspanya, Noel döneminde mevsim normallerinin üzerinde sıcaklar yaşadı. Fotoğraf: EPA
Ocak başında İspanya’nın kuzeyinde bulunan Bilbao’da sıcaklık 24,9 dereceydi. Polonya’nın Korbielów bölgesinde kaydedilen sıcaklık 19 dereceyken, Çekya’nın Javornik bölgesinde 19,6 derecelik sıcaklık kaydedildi.
December 2022 in #Poland had a temperature anomaly of +0.32C above average;Cold in the North,mild in the South. (left map)
1st half of the month was very cold,with a sharp warming in the 2nd half.
Year 2022 had an anomaly of +0.81C above average. (right map)
Maps by @PogodaMeteo pic.twitter.com/L1mDN6w9yF— Extreme Temperatures Around The World (@extremetemps) January 3, 2023
Bunun Avrupa tarihinin en aşırı olayı olarak değerlendirilebileceğini belirten Herrera, Avrupa’da yaşanan aşırı bir hava durumu olayının ilk defa Kuzey Amerika’daki en aşırı hava durumu olaylarıyla karşılaştırılabilecek boyutta olduğunu aktardı.
‣ Kış Olimpiyatları ne kadar sürdürülebilir? -Doç. Cenk Demiroğlu *
Ocak rekorları – Kaynak: BBC
Kuzey Amerika’da yıkıp geçen fırtınalar
Kuzey Amerika’da da 20 Aralık haftası aşırı soğuklar görüldü. ABD ve Kanada‘da Kuzey Kutbu üzerinden gelen aşırı soğuk ve kar fırtınası hayatı felç etti. Bir milyonu aşkın ev ve işyeri elektriksiz kaldı, birçok eyalette acil durum ve olağanüstü hal ilan edildi.
New York Valisi Kathy Hochul, 1977’deki büyük fırtınadan sonra Buffalo’nun tarihindeki gördüğü en şiddetli fırtınayı yaşadığını söyledi. Vali, bu fırtınanın tarihe geçeceğini vurgulayarak şehrin, “bir savaş bölgesine dönüştüğünü” aktardı.
‘Çok sıcak bir kış geçiriyor olmamızın iklim krizinden başka bir açıklaması yok’
Türkiye‘de ise derin bir kuraklık hakim. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre; Türkiye’nin birçok bölgesinde Eylül, Ekim ve Kasım’da şiddetli bir kuraklık yaşandı. Kasım’da bu kuraklık derinleşti. Aralık’ta ise Türkiye son 52 yılın en sıcak Aralık’ını yaşadı. Birçok baraj dip seviyesini gördü ve mevcut durumda İstanbul‘un suyunu karşılayan barajların doluluk oranları gün geçtikçe düşmeye devam ediyor:
Kaynak: İSKİ
Türkiye’de kış mevsiminde hakim olan olağan dışı sıcaklıkları İstanbul Politikalar Merkezi İklim Direktörü ve Yeşil Gazete yazarı Ümit Şahin ve İstanbul Teknik Üniversitesi, Meteoroloji Mühendisliği bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Barış Önol‘la konuştuk.
Ümit Şahin, “Çok sıcak bir kış geçiriyor olmamızın iklim krizinden başka bir açıklaması yok” diyerek aşırı hava olaylarının iklim değişikliğiyle, sıcaklıkların artmasıyla görülme olasılığının çok daha fazla artan olaylar olduğunu belirtiyor.
Avusturya, Salzburg yakınlarındaki kayak pistinde seyrek kar yağışı – Avrupa’nın büyük bölümünde hakim olan mevsim normalleri üzerindeki sıcak havanın bir sonucu. Fotoğraf: Matthias Schräder/AP
Şahin, on yılda bir görülen sıcaklık dalgasının şu anda beş yılda bir görülür hale geldiğini hatırlatarak IPCC raporuna işaret ediyor.
‣IPCC Raporu: Acil eylem için zaman daralıyor
IPCC’nin altıncı değerlendirme raporunda kuraklığa ilişkin küresel çapta çok dikkat çeken uyarılar yapılmıştı. Raporda dünyanın hızla karbondan arındırılması durumunda dahi, halihazırda atmosferde bulunan sera gazları ve mevcut emisyon trendlerinin, 2040’a kadar bazı çok önemli iklim etkilerini kaçınılmaz hale getireceği belirtilmişti:
Küresel ısınma, gıda güvenliğini tehlikeye atacak ve ayrıca sıcaklıklara bağlı ölüm, kalp hastalığı ve zihinsel sağlık sorunlarının görülme sıklığı da artacak.
Ümit Şahin de 50 yılda bir görünen sıcak dalgasının 10 yılda bir yaşanmaya başlandığına dikkat çekiyor. Şahin bunun ilave bir risk oluşturduğunu söyleyerek “Bu ilave risk iklim değişikliğinden kaynaklanıyor. Dolayısıyla bu tür sıcaklıkların görülme olasılığı artıyor” diyor.
‘Yazılı tarihin en sıcak yılı’
İskoçyalı meteorolojist Scott Duncan ise 2022’inin yüz milyonlarca Avrupalı için yazılı tarihin en sıcak yılı olduğunu belirterek yılın sıcaklık anomalisinin haritasını paylaştı:
The global perspective of temperature anomalies for 2022. pic.twitter.com/8sAShXuN2v
— Scott Duncan (@ScottDuncanWX) January 3, 2023
‘Rekorların kırılması anormallikler taşıyor’
Doç. Dr. Barış Önol ise kış ayının daha geç gelmesi veya kış ayına girdiğimiz aralık ayının sıcak geçmesinin çok anormal olmadığını ama günlük ekstremlerin bu kadar yüksek olmasının ve rekorların 3-5 derece birden kırılmasının aslında anormallikler taşıdığını aktarıyor.
Hava koşullarını oluşturan birçok dinamik sistemin aynı anda işlediğini aktaran Önol, “Biz bugün Kuzey Atlantik’te, Arktik bölgede ne olduğunu takip ediyoruz. Hatta şu an Pasifik’te La Nina serisi devam ediyor. Son üç beş senedir üst üste La Nina serisi yaşıyoruz. Bütün bunlar aslında doğal değişkenlik içinde devam eden olaylar. Bunların hepsi bir araya gelip o günkü hava şartlarını oluşturuyor. Bir yandan da iklim değişikliği var. Hepsini birden değerlendirmek lazım” diyor.
‣Meteorolojiden kuraklık alarmı: Marmara ve İç Ege’de kritik seviyede
