Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Küresel Elektrik Piyasası Raporu’nu yayımladı.
Buna göre, küresel elektrik talebindeki büyüme, yavaşlayan ekonomik büyüme, artan elektrik fiyatları ve pandemi kısıtlamaları nedeniyle 2021’deki güçlü toparlanmasının ardından 2022’de keskin bir şekilde yavaşladı.
2022’nin ilk yarısında, birçok elektrik piyasası, özellikle Avrupa‘da, hem fosil yakıt kaynakları hem de ekonomik görünüm üzerindeki derin belirsizlikleri yansıtan, hızla yükselen fiyatlar yaşamaya devam etti.
Rapora göre Rusya‘nın Ukrayna‘yı işgali, 2021’in ikinci yarısında görülen güçlü artışların ardından yakın vadede enerji fiyatlarının düşeceğine dair tüm umutları yerle bir etti. Avrupa’da bu durum, temiz enerji geçişlerini ilerletmek ve yakıt ithalatına bağımlılığı azaltmak için artan hırsları ve politikaları güçlendirdi; ancak kısa vadede kömürle çalışan elektrik üretimine kısmi bir dönüşle sonuçlandı.
Yenilenebilir enerji üretimi, 2022’de genel talepten daha hızlı büyüyor ve gaz krizi nedeniyle Avrupa’da artan kömür kullanımına rağmen küresel enerji sektörü, karbondioksit (CO2) emisyonlarında hafif bir düşüşe geçiyor.
Yeni rapora göre, küresel elektrik talebinin geçen yılki yüzde 6’lık artışın ardından 2022’de yüzde 2,4 oranında büyümesi ve bu artışın, Covid-19 pandemisinden önceki beş yıldaki ortalama büyüme oranına paralel hale getirmesi bekleniyor.
Elektrik talebinin şu anda 2023’e kadar benzer bir büyüme yolunda devam etmesi beklenirken, ekonomik sarsıntılar ve yakıt fiyatlarının, enerji karışımını nasıl etkileyeceği konusundaki belirsizlik sürüyor.
Asya-Pasifik‘teki talep artışının 2022’de yüzde 3,4, önceki raporlarında beklenenden tam bir yüzde puanı daha düşük olduğu görülüyor ve 2023’te yüzde 4 artması bekleniyor.
Karbon emisyonları yüzde 1’den az da olsa düşecek
Rapora göre enerji sektöründeki güçlü kapasite ilaveleri, 2022’de küresel yenilenebilir enerji üretimini yüzde 10’dan fazla artıracak ve bazı fosil yakıt üretiminin yerini alacak.
Nükleerdeki yüzde 3 düşüşe rağmen, düşük karbonlu üretim toplamda yüzde 7 artacak ve bu da toplam fosil yakıt bazlı üretimde yüzde 1’lik bir düşüşe yol açacak.
Sonuç olarak, küresel elektrik sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının 2021’de ulaştıkları tüm zamanların en yüksek seviyesinden 2022’de, yüzde 1’den az da olsa düşmesi bekleniyor.
Avrupa’da elektrik fiyatları üç katına çıktı
2022’nin ilk yarısında, Avrupa’daki ortalama doğal gaz fiyatları, 2021’in aynı dönemine göre dört kat daha yüksek olurken, kömür fiyatları üç kattan fazla arttı ve bu da birçok piyasada toptan elektrik fiyatlarının üç kattan fazla artmasına neden oldu.
IEA’nın büyük küresel elektrik toptan satış piyasaları için fiyat endeksi, 2016-2021 döneminin ilk yarı ortalamasının iki katı seviyelere ulaştı.
Yüksek gaz fiyatları ve arz kısıtlamaları nedeniyle, kömür, özellikle Rus gaz ithalatına bağımlılığını sona erdirmek isteyen Avrupa ülkelerinde, yedek kömür santrali kapasitesine sahip pazarlarda elektrik üretimi için doğal gazın yerini alıyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından enerji arzını güvence altına almak için bazı Avrupa ülkeleri kömürden çıkış planlarını erteledi ve daha önce kömüre getirilen kısıtlamaları kaldırdı.
‣ Rusya’nın ‘gaz kesme’ tehdidine karşı Avrupa, kömüre dönüyor
‣ Avrupa, geçici olarak kömüre dönse de 2030 planlarını değiştirmedi
‣ Avrupa kömürden çıkışta yolu yarıladı
2022’de Avrupa’da kömür kullanımı geçici olarak artacak
Avrupa’daki büyümenin, yenilenebilir enerjideki güçlü büyüme ve elektrik talebindeki küçük artış nedeniyle Çin’deki daralmalarla e ABD, arz ve kömür santrali kapasitesi üzerindeki kısıtlamalar nedeniyle dengelenmesi nedeniyle, küresel olarak elektrik için kömür kullanımının 2022’de küçük de olsa artması bekleniyor.
IEA, Avrupa ve Güney Amerika‘daki düşüşlerin Kuzey Amerika ve Orta Doğu‘daki büyümeye ağır basması nedeniyle gaz gücünün yüzde 2,6 oranında düşmesini bekliyor.
IEA Enerji Piyasaları ve Güvenlik Direktörü Keisuke Sadamori, “Dünya, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle tetiklenen ilk gerçek küresel enerji krizinin ortasında ve elektrik sektörü en ağır etkilenenlerden biri” açıklamasını yaptı:
“Bu, özellikle ciddi enerji piyasası kargaşası yaşayan Avrupa’da ve arz kesintilerinin ve yükselen yakıt fiyatlarının kırılgan güç sistemleri üzerinde büyük baskılar oluşturduğu ve elektrik kesintileriyle sonuçlandığı yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde belirgin.
Hükümetler, acil zorlukların üstesinden gelmek için acil durum önlemlerine başvurmak zorunda kalıyorlar, ancak aynı zamanda mevcut krize en etkili kalıcı yanıt olarak temiz enerji geçişlerine yatırımı hızlandırmaya da odaklanmaları gerekiyor.”
